.jpg)
Напрыканцы мінулага тыдня наш карэспандэнт завітаў на ранішнюю дойку ў «Сакалойці», каб даведацца, чым жывуць працаўнікі малочна-таварнай фермы, як праходзіць зімоўка жывёлы і нават ад чаго залежыць зарплата даярак.
– На комплексах канвеерны падыход да працэсу даення. Адна справа, калі доіш пяцьдзясят кароў, іншая – калі больш за трыста, – расказвае загадчыца фермы Марыя Лапуня. – У нас 187 кароў, у кожнай даяркі свая група, жанчыны нават па пысе могуць пазнаць сваіх рагуль.
Загадчыца МТФ «Сакалойці» Марыя Лапуня
Хоць на фермах, у адрозненне ад малочна-таварных комплексаў, аператарам машыннага даення даводзіцца даіць менш кароў, але ў іх ёсць яшчэ і іншыя клопаты.
За станам малочнага абсталявання сочыць слесар Віктар Дамуць
– Жыццё на ферме пачынаецца ў восем гадзін раніцы, – працягвае Марыя Зянонаўна. – Кожная даярка падчышчае кармавыя сталы, уручную раздае камбікорм, поіць малаком цялят, перасцілае ў клетцы салому – і толькі потым пачынаецца дойка.
Аксана Мешкіс падкідвае кармы і падчышчае стойлы
Пасля яе заканчэння кароў чакае праменад, а даяркі могуць папіць чаю ў пакоі адпачынку ці збегаць дадому – многія жанчыны жывуць у Сакалойцях. Вечаровая дойка пачынаецца ў 18.00.
На МТФ «Сакалойці», як і на іншых фермах, летам рагулі кругласутачна ласаваліся травой на пашы. Два разы на дзень іх прыганялі на дойку. Цяляты жылі ў клетках на вуліцы. З наступленнем халадоў іх перавялі ў памяшканні. Незалежна ад сезону малышоў выпойваюць тры разы на дзень.
– Кароў з пашавага на зімне-стойлавае ўтрыманне пераводзілі паступова, каб у жывёліны не было парушэнняў у страваванні. У верасні, напрыклад, на пашу статак ганялі толькі днём, а з першага кастрычніка перавялі на двух-трохгадзінныя прагулкі, – тлумачыць загадчыца. – Не мной прыдумана, што карова пачынаецца з цялушкі. Важна ў першую гадзіну пасля нараджэння выпаіць цялятка малозівам – імунітэт будзе добрым і вагу яно стане хутчэй набіраць. У першыя пяць дзён жыцця малышам даём малако строга ад мамы, а потым ужо змешанае.
У прафілакторыі цяпер жывуць дзевяць цялятак, якія на ферме будуць да трох-чатырохтыднёвага ўзросту. Потым іх перавязуць у Гервяты ў цэх дарошчвання.
Загадчыца
Пра ферму і сваіх рагатых падапечных Марыя Зянонаўна можа расказваць бясконца. Няма чаго дзівавацца: тут яна працуе 20 гадоў.
– Нарадзілася ў Сакалойцях, – расказвае жанчына. – Бацькі працавалі ў калгасе «Радзіма». Мама васямнаццаць гадоў даіла кароў, толькі потым, калі ад цяжкай працы стала выкручваць пальцы, перайшла ў школу тэхнічкай. А бацька быў жывёлаводам. Усё маё дзяцінства прайшло на ферме – дапамагала тату развозіць на кані кармы. Скончыла Сакалойцскую чатырохгодку, вучылася ў Чэхскай школе, а потым паступіла ў Гродзенскае вучылішча. Некалькі гадоў адпрацавала на ткацкай фабрыцы, а потым усё кінула і вярнулася дамоў, у Сакалойці. Хоць Гродна і невялікі горад, але мне не хапала паветра, цягнула да зямлі і жывёл. Два гады папрацавала вагаўшчыцай. А потым тагачасны галоўны заатэхнік Алена Сцяпанаўна Каркоцкая прапанавала мне ўзначаліць ферму ў Сакалойцях – я згадзілася. Я ўдзячна ёй за гэта, бо знайшла сваё месца. Не крывячы душой магу сказаць, што я люблю сваю работу. І калектыў. (Усміхаецца). З большасцю людзей – цяпер на ферме працуе 12 чалавек – мы разам ужо дваццаць гадоў.
Нездарма ж мы ў «Сакалойцях» працуем: мае работнікі, як саколікі, – хуткія, спрытныя… І я падмяніць магу кожнага: і даярку, і слесара, і пастуха. Гэта дзякуючы тату – ён мяне ўсяму навучыў. Араць не ўмею, але касіць двухручкай магу на роўных з мужчынамі. Я была бацькавым хвосцікам: жанчыны ў вёсцы жартавалі, што мне трэба было нарадзіцца хлопчыкам. Ці ўяўляю сябе ў іншай прафесіі? Напэўна, не. З жывёлінай прасцей працаваць, чым з людзьмі, – яе не падманеш. У офісе я б не змагла: і гадзіны не выседзела б на месцы. На ферме пастаянна рухаешся, некуды бяжыш… Так што я на сваім месцы.
Даяркі
Назіраючы за зладжанымі рухамі жанчын, якія апрацоўвалі каровам вымя і прымацовалі даільны апарат, дзівавалася, наколькі хутка яны гэта робяць.
– Спрытнасць рук – і ніякага ашуканства, – усміхаючыся, патлумачыла адна з самых вопытных даярак Ядвіга Штура.
Да любой каровы можа знайсці падыход даярка Ядвіга Штура
На ферме ў Сакалойцях яна працуе больш за 15 гадоў. Рука аб руку побач з маці шчыруе і дачка. І, трэба сказаць, у Таццяны Штуры гэта добра атрымліваецца. У 2013 годзе жанчына надаіла ў сярэднім ад каровы сваёй групы 6 324 кілаграмы малака і была прызнана лепшай даяркай гервяцкай гаспадаркі.
На ферме даярка Таццяна Штура доіць каля 50 кароў. А дома яе чакаюць яшчэ тры рагулі: Лінда, Зорачка і Рагулька
Ад сямейнага тандэму не адстаюць і іншыя аператары машыннага даення. Стаж работы на ферме ў Міраславы Яновіч набліжаецца да трыццаткі. Працаваць сюды яна прыйшла пасля дзявятага класа – ды так і засталася.
– У той час амаль усе вяскоўцы працавалі ў калгасе. І я пайшла, – успамінае жанчына. – У гаспадарцы працуюць і мае сыны: Сяргей – жывёлаводам, Віталь – трактарыстам.
Аператар машыннага даення Міраслава Яновіч
У Іны Рэвакі каля 50 кароў. Жанчына расказвае, што ў кожнай рагулі свой характар.
– Прыйдзеш раніцай, а карова цябе адразу нюхае – ёй жа трэба ведаць, гаспадыня гэта ці хто чужы, – гаворыць даярка. – Бывае, кароўку трэба і па хрыбце пагладзіць, і слоўца добрае сказаць. Усё жывое ласку любіць.
Даярка Іна Рэвака дзеліцца і з людзьмі, і з жывёлай сваім добрым настроем
Лічбы і факты
* З пачатку года ў «Сакалойцях» надаілі тысячу тон малака.
* Надой ад каровы складае 5 012 кілаграмаў.
* Вышэйшым гатункам перапрацоўшчыкам пастаўлена 67,6% малака, першым – 32,4%.
* Зарплата даяркі ў асноўным залежыць ад сярэдняга надою і якасці малака. Так, напрыклад, за цэнтнер (надой да 15 кілаграмаў) малака вышэйшага гатунку ідзе даплата ў 2,58 рубля, першага – 1,72. Пры надоях ад 15 да 17 кілаграмаў – за цэнтнер «вышэйшага» малака даярку чакае надбаўка ў 2,73 рубля, «першага» – 1,82.
* За верасень найбольшая і найменшая зарплаты даярак складалі 990 і 553 рублі адпаведна.
